ضربه به سر و عوارض آن

 تمام ضربه های وارد شده به سر با آسیب جدی همراه نیست، ضربه ای که بیهوشی خفیف ایجاد می کند، درمانپذیر است، ولی ضربه های شدیدتر که با شکستگی جمجمه و له شدگی مغز همراه است، صدمات متعددی به نسج مغزی می زند. 

گاهی ضربه به سر با عوارضی همراه است که شناخت این عوارض باعث میشود تا زمانیکه از واژه ضربه مغزی مطلع شدیم ناخواسته وحشت زده نشویم.

بدترین عارضه خونریزی مغزی است. اگر بیماری بدنبال ضربه به سر دچار افت شدید هوشیاری شد، چه بیمار هوشیاریش را مجدد بدست آورد و یا در همان وضعیت ماند باید به این واقعه شک کرد. علائم بسیاری همچون تشنج، سردرد، فراموشی و استفراغ  میتوانند از نشانه های این عارضه باشند. بسیاری از بیماران با این علائم هیچ خونریزی را تجربه نمیکنند اما در اورژانس باید به بدترین ها شک کرد.

عده ای از بیماران علیرغم اینکه در بررسی مغز با سی تی اسکن یافته ای ندارند اما دچار افت هوشیاری هستند. کشیدگی اعصاب مغزی علت این یافته میباشد. این بیماران ممکن بدون عارضه ای بهبود یابند. عده ای از آنها دچار عوارض شدید شده و حتی به زندگی نباتی(داشتن عملکرد طبیعی در قلب و تنفس اما فاقد عملکرد مغزی) برسند.

 عده ای از بیماران دچار تکان مغزی میشوند. این گروه ممکن است اختلال در حافظه و یا هوشیاری را تجربه کنند اما علائمشان بهبود میابد ضمن آنکه سی تی اسکن طبیعی دارند. تصور میشود که بدنبال ضربه به سر لحظه ای عملکرد مغز آنها متوقف شده و مجددأ برقرار شده است.

تشنج از دیگر عوارض ضربه به سر است. عده ای از پزشکان برای کنترل و پیشگیری از آن مبادرت به تجویز داروهای ضد تشنج میکنند. اگر بیمار بدنبال ضربه دچار ضایعه ای در مغز شده باشد که بتواند کانونی برای بروز تشنج باشد این داروها ممکن برای پیشگیری تا آخر عمر ادامه  یابند.

شکستگی جمجمه گاهی تنها عارضه ناشی از ضربه باشد. زمان لازم برای جوش خوردن استخوان جمجمه بسته به سن بیمار از 3 ماه تا 3 سال متغیر است.

عفونت ازعوارضی است که میتواند زخم سر، استخوان زیرین زخم و حتی مغز را گرفتار کند.

بیمارانی با خونریزی از بینی، کبودی دور چشمها و یا در پشت گوشها  مستعد شکستگی قاعده جمجمه هستند. برای رویت شکستگی از سی تی اسکن بهره میگیریم. این بیماران ممکن است دچار علائمی همچون تب، سفتی گردن و سردرد شوند. این بیماران باید سریعأ به اورژانس منتقل شوند و بررسی از نظر بروز عفونت در آنها صورت بگیرد.

تورم ، قرمزی  و خروج چرک از زخم و یا درد شدید در لمس از نشانه های عفونت زخم و یا استخوان زیرین زخم است. این بیماران نیز باید به مراکز درمانی انتقال داده شوند.

عدهای از مصدومین بااینکه مدتی از ترخیص آنها از بیمارستان میگذرد با اینحال علائمی همچون تهوع، بی حوصلگی، اختلال در خواب و حافظه، پرخاشگری و حتی افسردگی از نشانه های رایج در این بیماران است.

معمولأ  تا 90% بیماران در طی یکسال بهبود می یابند. در هر صورت وجود این علائم نیاز به پیگیری سرپایی توسط متخصص مغز و اعصاب را ضروری میکند.

پس از ترخیص، پزشکان علائمی را برای بیمار و همراهان توضیح میدهند که بنام علائم هشدار گفته میشوند. این علائم دال بر احتمال بروز آسیبی در مغز بیمار است. بمحض برخورد با این علائم سریعأ باید بیمار به اورژانس برگردانده شود.

علائم هشدار شامل: تشنج، استفراغ، خواب آلودگی(بصورتی که نتوان براحتی بیمار را بیدار نمود)، نقص در حرکت یا درک حس در بخشی از بدن، سردرد افزایش یابنده و یا پخش شونده.